Paylaşılma tarixi: May 01, 2019 2:34:11 PM
Fermerlər və kənd sakinləri barama istehsalında maraqlı deyillər. Sovetlər birliyi dağıldıqdan sonra başqa respublikalarda olduğu kimi Azərbaycanda da kənd təsərrüfatı sahəsi müəyyən müddət inkişafdan geri qaldı. Bunun nəticəsində xeyli sayda zavod və fabriklər dayandı. Əhalinin xeyli hissəsi işsiz qaldı. Respublikamızın Şimal-Qərb bölgəsində tütün emalı və ipək istehsalı ilə məşğul olan zavod və fabriklər bağlandı. Torpaqlar özəlləşdirildikdən sonra tütün sahələri, tut bağları məhv edilərək başqa istiqamətə yönəldildi. Son dövrlər regionların sosial iqtisadi inkişafı proqramı çərçivəsində barama və tütün istehsalının artırılması və yeni iş yerlərinin açılması istiqamətində əməli işlərə başlanılsa da, təəssüf ki barama istehsalında bu özünü doğrultmur. Barama istehsalında əsas yem bazasının olmaması bu sahənin inkişafına mənfi təsir göstərir. Yem bazasının olmaması kənd sakinlərinin və fermerlərin bu sahəyə marağını azaldır. Dəfələrlə Şəki ipək ASC-yə büdcədən tut ağaclarının əkilməsi üçün vəsait ayrılsa da, hətta Özbəkistandan tinglər gətirib əkilsə də, bu gün qurda baxmaq üçün tut ağacları yoxdur. Heç maraqlanan da olmadı ki, bu qədər vəsait ayrıldı, bəs bu ağaclar hanı? Son vaxtlar tinglər Çindən gətirilir. Onların inkişaf etməsi üçün xeyli vaxt lazımdır. Dövlət başçısının sərəncamı yerinə yetirilməlidir. Bəs yerlərdə bu sərəncamlar necə yerinə yetirilir? 2019-cu ildə ölkədə yaş barama istehsalının 800 tona çatdırılması ilə əlaqədar olaraq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən Çin Xalq Respublikasından 20000 qutu hibrid ipəkqurdu sənaye toxumları (qrena) gətirilib. Ölkəyə gətirilən toxumların 16875 qutusu Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasında, 3125 qutu isə Zaqatala, Balakən və Ucar rayonlarında fəaliyyət göstərən kümçülər tərəfindən inkubasiyaya qoyulub. İnkubasiyadan əldə olunmuş ipək qurdlarının may ayının birinci on günlüyünə qədər müvafiq rayonların kümçülərinə bölgü əsasında paylanılması nəzərdə tutulub. Başlıqda qeyd edildiyi kimi fermerlər və kənd sakinləri barama qurdu götürməkdə maraqlı deyillər. Bəs gələn bu toxumları kimə və hara paylamaq? Çox fikirləşmədən, rayon rəhbərləri üz tuturlar kəndlərdə fəaliyyət göstərən büdcədən maliyyələşən təşkilatlara; məktəblərə, klublara, həkim məntəqələrinə, uşaq bağçalarına, bələdiyyələrə və sair təşkilatlara. Əlbəttə bunlar da etiraz edə bilməzlər. Beləcə barama istehsalını necə artırmaq olar? Yazıqlar işlərini qoyub düşürlər yarpaq axtarmağa. Sonda da keyfiyyətsiz barama verirlər. Yəqin bu haqda ölkə başçısının xəbəri yoxdur yoxsa belə vəziyyətlə barışmaz. Bu arada Şəki ipək kombinatının pambıq əyirici sexi martın 6-dan etibarən işləmir, işçilər “öz xahişləri” ilə məzuniyyətə göndəriliblər. Bir ilik fasilədən sonra, bu il fevralın ortalarında cəmi 15-20 nəfərlə işə başlayan toxucu istehsalatında xam kəlağayı toxunur, həmin istehsalatın cəmi 3 ay işləməsi planlaşdırılmışdı, tezliklə yenidən dayanacağı gözlənilir. Məlumat üçün əlavə edək ki, ötən ilin əvvəllərindəki dayanma zamanı toxucu istehsalatında 129 işçi vardı və o vaxt hamısı “öz xahişləri” ilə işdən azad edildilər. Ən maraqlısı isə budur ki, istehsalat 2003-cü ildən həmin vaxta qədər, xam mal olmayan aylar istisna olmaqla, ayda 20 min ədəd xam kəlağayı istehsal etmişdi və bunun əksəriyyəti xaricə satılmışdı, anbarda qalmamışdı. Sovet dövründə beşilliyin ən möhtəşəm tikintilərindən biri olmuş boyaq-bəzək istehsalatı, hansı ki 70-ci illərdə onun qurulmasına 22 milyon manat vəsait ayrılmışdı, həmin istehsalat artıq yoxdur, Yaponiya istehsalı olan avadanlıqlar metalloma təhvil verilib, binadan isə bundan sonra anbar kimi istifadə olunacaq. Bu qərara gəliblər ki, kombinatda hazır parça istehsal edilməsin. 1931-ci ildən fəaliyyət göstərən Şəki ipək kombinatı artıq kombinat statusunu itirir. Bundan sonra baramaaçan fabrik adlanması daha doğru ola bilər. Bu arada “Azərbaycan Sənaye Korporasiyası” Şəki ipək kombinatının əsaslı təmirinə 705,8 min manat pul ayırıb. Pul “modernləşməyə”, yəni 22 milyon manat qiyməti olmuş boyaq-bəzək istehsalatının anbara çevirməyə yönəldiləcək. Anbara çox böyük ehtiyac var, müəssisədə istehsal edilən ipəyin maya dəyərinin dünya bazarından iki dəfə baha olması onun uzun müddət anbarda saxlanılmasını qaçılmaz edir.
Sadıq Fətəliyev