Paylaşılma tarixi: Feb 26, 2015 7:15:24 PM
İqtisadçı ekspert: “Yanvar və fevral ayları büdcə üçün çətinlik yaradan dövr sayılır...” Son vaxtlar bir sıra dövlət müəssisələrində maaş və müavinətlərin gecikdirilməsi ilə bağlı xəbərlər gəlir. O sırada tələbələr də təqaüdlərini vaxtında ala bilməmələrindən şikayət edirlər. Bəs səbəb nədir, manatın yoxsa neftin qiymətinin aşağı düşməsi? Məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı ekspert Samir Əliyev öncə yanvar-fevral aylarının büdcə üçün çətinlik yaradan dövr sayıldığına diqqət çəkdi: “Büdcənin icrası ilə bağlı ən uğursuz aylar bir qayda olaraq ilin əvvəli sayılır. Yəni yanvar və fevral ayları büdcə üçün çətinlik yaradan dövr hesab edilir. Çünki bu dövrdə pul yığımı çətin olur. Vergilər əsasən mart ayından etibarən yığılır. Bu baxımdan büdcə ilə bağlı çox böyük problemlər yaşanır. Çünki büdcənin öz öhdəlikləri var. Maaşlar, tələbə təqaüdləri bu büdcədən asılı olan məsələdir. Həmçinin bizdə bir qayda olaraq, Neft Fondu vergi yığımını kompensasiya edirdi.
Çünki büdcə də bilirsiniz ki, Neft Fondu ilə formalaşırdı. İndi fondun özündə də problem yaranıb. Səbəb neftin qiymətinin aşağı olmasıdır. Yəni fond hər ay 800 milyondan çox büdcəyə pul köçürməlidir. Xüsusən də ilin əvvəli olduğu üçün, bu, təxminən 1 milyarda yaxın vəsait edir. Bu qədər pulu Neft Fondu yəqin ki, köçürə bilməyib. Ona görə fondun özündə də büdcə 90 dollardan nəzərdə tutulur. Pulun büdcədə nəzərdən tutulandan az olmasına görədir ki, bu addım hökuməti məcbur etdi ki, büdcəni doldurmaq üçün devalvasiyaya getsin. Qeyd edildiyi kimi, bu aylar çətin aylar olduğu üçün maaşlar və təqaüdlər gecikdirilir”.
Əmək haqlarının yubanması ilə bağlı hələlik monitorinq aparmadıqlarını deyən iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov isə bunun iqtisadi böhranla əlaqəli olduğunu bildirdi: “Əgər məlumatlar doğrudursa, yəni dövlət müəssislərində maaşların və universitetlərdə təqaüdlərin yubanması varsa, bu birmənalı şəkildə Maliyyə Nazirliyinin dövlət büdcəsindən dövlət müəssisələrinə vəsaiti ödəməməsi ilə bağlı ola bilər. Neftin dünya bazarında qiymətinin aşağı düşməsi birmənalı şəkildə dövlət büdcəsinə daxil olmalara təsir göstərir. Çünki biz artıq eyni həcmdə neft satsaq belə, dövlət büdcəsi daha az vəsait alır. Buna da səbəb bayaq da dediyim kimi, neftin ucuzlaşmasıdır. Bu gün büdcədən vəsaitlərin ayrılmasının yubanmasının əsas səbəbi məhz dövlət büdcəsindən ayırmaların yubanmasıdır. Dövlət büdcəsinə isə neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə yanaşı, regionda baş verənlər də təsir göstərir.
Məsələn, Rusiyada baş verənlər Azərbaycanın Rusiyaya ixrac imkanlarını məhdudlaşdrıır. Bu da gəlirə öz təsirini göstərir. Eyni zamanda əsas səbəblərdən biri iqtisadi vəziyyətin yaxşı olmaması, xüsusən də Rusiyada rublun kəskin devalvasiyası nəticəsində uzun müddət azərbaycanlı iş adamlarının Rusiya bazarlarına çıxış imkanlarının məhdudlaşdırılması ilə bağlıdır”.
http://musavat.com/ Günel MANAFLI